Türkiye'de 2014 yerel seçimlerinden bir önceki seçim yarışı 2011 yılında gerçekleşmiş olup, partiler çeşitli oranda ve sayıda oylar almışlardı. Aradan geçen üç yıl içerisinde seçmen sayısındaki artış sandığa 2 milyon 224 bin fazla geçerli oy olarak yansıdı. Bu geçerli oy fazlasını bir önceki seçimin oranları ile dağıttığımızda partiler oy oranlarını hiç değiştirmemiş olsalar idi, bu seçimde ne kadar oy almış almaları gerektiğini hesaplayabiliriz. Bu durumda karşımıza şöyle bir tablo çıkmaktadır.

Bu tabloya kabaca baktığımız zaman söyleyeceğimiz ilk şey AKP ve CHP'nin seçmen kaybettikleri, diğer partilerin ise seçmen kazandıkları olacaktır. Bu seçmen hareketinin bir nedeninin genel seçimde baraj altında kalacak partiden yakın partiye oy transferi olduğu pek ala söylenebilir. Nitekim CHP oy kaybederken bir önceki seçime göre İşçi Partisi 118 bin 810 oy, ÖDP, 60 bin 284 oy, DSP ise 43 bin 42 oy kazanmış görünüyor. Buralara geri transfer olan bu oylar dışında CHP en az 50 bin seçmenini daha kaybetmiştir. Bu seçmenin bir kısmı icin adresin MHP ya da BDP/HDP olabileceği göz ardı edilmemelidir.

AKP ise 3 milyon 120 bin 564 seçmenini kaybetmiştir. Bu seçmenlerini, artış sağlayan Saadet Partisi (685 bin) ve BBP (380 bin) yanısıra muhtemelen HüdaPar (98 bin) karşısında kaybettikleri söylenebilir. (Buna ayrıca belki 50-70 bin oyla BDP/HDP de dahil edilebilir. BDP/HDP'nin seçmen sayısındaki artışın 31 binlik bölümü ise muhtemelen EMEP tarafından sağlanmıştır.)

AKP'nin bu sayılanlar dışındaki 2 milyonluk oy kaybı ile MHP'nin oy artışının neredeyse birebir uyuyor olması, AKP'den MHP'ye bir geri dönüşü su yüzüne çıkarmış olmaktadır. Hatırlanacağı gibi 1999 seçimlerinde MHP'ye verilmiş oyların yaklaşık yarısı 2002 seçimlerinde AKP'ye yönelmişti. MHP bu seçimle akp'ye kaptırdığı oyların yarısından fazlasını geri almış görünmektedir.

Bu oy hareketleri üzerine hangi sonuçlar çıkartılabilir?

1. AKP, seçmeninin %13,8'ini kaybetmiştir. 3 milyonu aşan bu oy kaybı, bir çözülmeyi işaret ediyor olabilir. Ancak, yine de, bir genel seçimde baraj meselesi MHP'ye kayan oylar dışındakilerin dönmesini sağlayabilir ki bu da bir milyonu aşan bir oy demektir.
2. MHP olası seçmenini %34 artırarak çok ciddi bir başarı elde etmiştir. Bu, son bir senede şehit haberleri gelmediğine göre “MHP, PKK ile çatışmanın sürmesini istiyor, çünkü kandan besleniyor” söylemininin aksi yönünde bir durumdur. Bir ilişki kurulacaksa AKP'nin açılım politikasının AKP'den MHP'ye önemli oranda oy transferine yol açıyor olduğu yönünde olmalıdır. Bu tespit özellikle 5 ay sonra yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi açısından önemlidir. AKP bu oy oranlarına bakarak BDP'nin desteği ile seçimlere girmesi durumunda kazanacağı hesabı yapabilir. Ancak, AKP seçmeninin açılım kaygısı yüzünden MHP'ye yönelme eğilimi hala AKP'ye oy vermişlerin bir kısmında da mevcut ise, bu işbirliği kaygıyı artıracak ve bir kısım seçmenin daha AKP'den kopmasına neden olabilecektir. Bunun sonucu AKP-BDP ittifakının seçim kazandırıcı ya da anayasa değiştirici bir etkisinin olmayacağı pek ala öngörülebilir.
3. Hükümetin bu kadar yıprandığı bir ortamda CHP'nin oylarında hiç bir artış olmadığı gibi az da kayıp yaşaması ana muhalefet partisi olarak büyük bir başarısızlık olarak okunmalıdır. Üstüne üstlük, bu seçimde CHP'ye verilen oyların tamamının CHP tabanı olarak okunması da doğru görünmemektedir. Bir kısmı kendini sandığa gitmeye mecbur hissettiği için gitmiş ve gitmişken CHP'ye oy kullanmıştır. Bunların bir sonraki seçimde sandığa gideceği ya da CHP'ye oy vereceği şüphelidir.
4. BDP/HDP çevresinin, oylarında hafif bir artış olmasına rağmen çok başarılı kabul edilmeleri doğru değildir. BDP'nin seçimleri bir tür özerklik oylamasına çevirmesi, geçen seçimlere göre herhangi bir artı sağlamamış ve mevcut oylar korunmuş iken HDP'nin getirdği herhangi bir ek oy da olmamıştır. Bu durumda, HDP'nin 3. odak olarak ortaya çıkabileceği iddiasının da hiç bir temelinin olmadığı ortaya çıkmıştır.
5. Bir milyonun üzerinde oy alan Saadet Partisi'nin ve 700 bini aşan oyuyla BBP'nin eridiği gözlemlerinin de gerçek olmadığı, her şeye rağmen bu partilerin varlıklarını sürdürdükleri görülmektedir. Gelecekte bu çekirdek gücüyle SP yeni bir canlanmanın adresi haline pek ala gelebilir.
6. İlk kez seçime katılan HüdaPar'ın sınırlı illerde aldığı 100 bin dolayındaki oy ile kurucularının siyasi geçmişi birlikte düşünüldüğünde gelecekteki önemli bir sokak gücü olabileceğini söylemek mümkündür.
7. Haziran İsyanı'nın seçimlerde hiç bir karşılığı olmadığı gibi TKP ve ÖDP gibi partilerin geçmiş seçimlere kıyasla güçlerini kaybettikleri de ortaya çıkmıştır. Bu partiler İP ve CHP ile birlikte düşünüldüğünde hiç bir artışın yaşanmamış olması, Haziran'ın ilk günlerinden sonra söylediğim “isyan yenilmiştir, durum eskisinden daha iyi değildir” iddiamın doğru bir çözümleme olduğunu gözler önüne sermiştir. Dolayısıyla “Bu daha başlangıç, mücadeleye devam” sloganı yenilgiyi örten içi boş bir slogandan başka bir şey değildir. (Konuyla daha ayrıntılı çözümlemeler bu yazının konusu olmadığından burada ifade edilmeyecektir.)

Son olarak özetle seçimin büyük kaybedeninin AKP, kazananının MHP olduğu, CHP ve diğer solun kısmen de olsa kaybetmiş SP ve BBP'nin kısmen kazanmış sayılması gerektiği, BDP/HDP'nin ek bir kazanç elde edemediği ve cumhurbaşkanlığı seçimini AKP/BDP bloğunun kaybedeceği söylenebilir.

Turabi Yerli